Εισαγωγή: Τι είναι η δυσλεξία;
Σύμφωνα με την Επιτροπή Έρευνας του Συλλόγου Δυσλεξίας Orton, η δυσλεξία είναι μια εμφανής ειδική μαθησιακή δυσκολία, προερχόμενη από ιδιοστατικούς παράγοντες. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η δυσκολία στην αποκωδικοποίηση λέξεων, προκαλώντας ελλιπή φωνολογική επεξεργασία. Συνήθως, αυτές οι δυσκολίες δεν αντανακλούν την ηλικία του παιδιού και δεν οφείλονται σε γενετικές ανωμαλίες. Η δυσλεξία εκδηλώνεται με διάφορες δυσκολίες στις γλωσσικές δομές, επηρεάζοντας την ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία.
Είναι δύσκολο να εξηγηθεί με συγκεκριμένο τρόπο η εμφάνιση της δυσλεξίας, καθώς υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις. Ένα ιατρικο-νευρολογικό μοντέλο επικεντρώνεται στη δυσλειτουργία του εγκεφάλου, ενώ το γνωσιακό μοντέλο εστιάζει σε ελλείμματα στην οπτική και ακουστική αντίληψη, μνήμη, προσοχή και φωνολογική επεξεργασία. Το παιδαγωγικό-ψυχολογικό μοντέλο, επικεντρώνεται στις νοητικές δυνατότητες του ατόμου, υποστηρίζοντας ότι η δυσλεξία σχετίζεται με το σχολικό πρόγραμμα, και προτείνει αλλαγές σε αυτό, καθώς και πιο αποτελεσματικές εκπαιδευτικές στρατηγικές.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των μαθητών/μαθητριών με δυσλεξία;
Η δυσλεξία εκδηλώνεται με ποικίλα χαρακτηριστικά που αφορούν όχι μόνο στην αναγνωστική ικανότητα, τη γραφή και την ορθογραφία, αλλά επίσης και στη συμπεριφορά του ατόμου. Στην ανάγνωση, εμφανίζονται δυσκολίες και χαρακτηριστικά όπως η αργή ανάγνωση, ο βραδύς ρυθμός, και η καθρεπτική ανάγνωση (π.χ. ε-3, άλλο-όλα) . Παρουσιάζουν επίσης δυσκολίες στη διάκριση λέξεων που αποτελούνται από ίδια γράμματα, στην ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων, και στην κατανόηση ασυνήθιστων λέξεων. Επιπλέον, η αποκωδικοποίηση των λέξεων αντιμετωπίζεται ως πρόκληση, επηρεάζοντας την αναγνωστική κατανόηση.
Στους τομείς της γραφής και της ορθογραφίας, παρατηρείται ακατάστατη και δυσανάγνωστη γραφή. Συγκεκριμένα, εμφανίζονται καθρεπτική γραφή (π.χ. ρ-9) , αντικατάσταση, παράλειψη, ή αντιμετάθεση γραμμάτων, όπως και υπερβολικά ορθογραφικά λάθη. Τα άτομα με δυσλεξία μπορεί να εμφανίζουν επίσης προβλήματα συμπεριφοράς, όπως σύγχυση προσανατολισμού-κατεύθυνσης, αδυναμία συγκέντρωσης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, και ακαταστασία, που μπορεί να οδηγήσουν σε ελλιπείς συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες.
Ποιες δυσκολίες υπάρχουν στις ξένες γλώσσες;
Στις ξένες γλώσσες, άτομα με δυσλεξία εμφανίζουν αργή και λανθασμένη ανάγνωση, υπερβολική ανορθογραφία, ανομοιογενή επίδοση και προβλήματα στην αποστήθιση. Δυσκολεύονται να διακρίνουν γράμματα που μοιάζουν, παραποιούν λέξεις που οπτικά μοιάζουν (π.χ. “house” – “horse”), και αντιμετωπίζουν προβλήματα στην κατανόηση και ανάγνωση κειμένων. Στον γραπτό λόγο, παρατηρείται αποκοπή, προσθήκη, ή αντιμετάθεση γραμμάτων, καθώς και λάθη στη χρήση μικρών και κεφαλαίων γραμμάτων. Επιπλέον, δυσκολεύονται να διακρίνουν τη σειρά των χρόνων των ρημάτων και να εκφραστούν με σαφήνεια.
Πρακτικές Συμβουλές για Εκπαιδευτικούς
- Εκπαιδευτείτε σχετικά με τη δυσλεξία και κατανοήστε πώς επηρεάζει τη μάθηση. Αναγνωρίστε ότι τα παιδιά με δυσλεξία μπορεί να έχουν δυσκολίες που δεν είναι φανερές.
- Εντάξτε στο μάθημα σας βασικές αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας
- Μην διαχωρίζετε τους μαθητές και τις μαθήτριες σας σε “κανονικούς” και “ειδικούς”.
- Προωθήστε την ομαδική μάθηση, δημιουργώντας δραστηριότητες που προάγουν την συνεργασία και την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών.
- Δώστε κίνητρα στα παιδιά να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, προσαρμόζοντας το μάθημα σας στα ενδιαφέροντα των παιδιών.
- Γνωρίστε το μαθησιακό προφίλ των μαθητών και των μαθητριών σας και προσαρμόστε ανάλογα την διδασκαλία σας.
- Παρέχετε εξατομικευμένη υποστήριξη και προσαρμόστε τη διδασκαλία σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Χρησιμοποιήστε διάφορες μεθόδους και υλικά.
- Εξερευνήστε τη χρήση τεχνολογικών εργαλείων, όπως λογισμικό αναγνώρισης φωνής και άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα που μπορούν να υποστηρίξουν τα παιδιά με δυσλεξία.
- Ενθαρρύνετε την αυτοπεποίθηση των παιδιών, αναγνωρίζοντας τις προσπάθειές τους και επικεντρώνοντας στις θετικές τους πτυχές.
Πρακτικές συμβουλές για γονείς
Η δυσλεξία μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τα παιδιά και τις οικογένειές τους. Εδώ είναι μερικές συμβουλές για γονείς παιδιών με δυσλεξία:
- Ενημερωθείτε για τις διακριτικές ενδείξεις της δυσλεξίας και κατανοήστε πώς επηρεάζει τη μάθηση του παιδιού σας.
- Συνομιλήστε με τους εκπαιδευτικούς για να εξηγήσετε τις ανάγκες του παιδιού σας και να διασφαλίσετε ότι λαμβάνονται υπόψιν.
- Δημιουργήστε ένα περιβάλλον υποστήριξης στο σπίτι. Χρησιμοποιήστε έργα που ενισχύουν τις δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής.
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας και αναγνωρίστε τις προσπάθειές του. Επικεντρωθείτε στις θετικές του δυνατότητες.
- Αναζητήστε διάφορες μεθόδους μάθησης, όπως τα ηχητικά βιβλία ή τα παιχνίδια που ενισχύουν τις γλωσσικές δεξιότητες.
- Συνεργαστείτε με ειδικούς εκπαιδευτές ή λογοθεραπευτές που μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένη υποστήριξη.
- Συμμετέχετε σε κοινότητες όπου μπορείτε να ανταλλάξετε εμπειρίες και να λάβετε συμβουλές από άλλους γονείς παιδιών με δυσλεξία.
- Διαθέστε καθημερινό χρόνο για ανάγνωση και άλλες γραπτές δραστηριότητες. Η επανάληψη και η ενίσχυση είναι σημαντικές.
- Σκεφτείτε τη δυνατότητα επίσκεψης σε ειδικούς όπως ψυχολόγους για υποστήριξη και καθοδήγηση.
- Ενθαρρύνετε τα ενδιαφέροντα του παιδιού και παρέχετε ευκαιρίες για δημιουργική έκφραση, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης.
Πάντα να θυμάστε ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό!
Προτεινόμενη ταινία: Like Stars on Earth (2007)
Βιβλιογραφία
Νικολακάκη, Ι. (2016). Χαρακτηριστικά, Διαγνωστικές και Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις στις Μαθησιακές Δυσκολίες. Panellīnio Synedrio Epistīmōn Ekpaideusīs, 2015(2), 975. https://doi.org/10.12681/edusc.426.
Παυλίδης, Γ., (2015). Μαθησιακές δυσκολίες: δυσλεξία, διάσπαση προσοχής, παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ – ADHD). (2016, February 12). http://hdl.handle.net/10795/1895.
Παντελιάδου, Σ. (2011) Μαθησιακές δυσκολίες και εκπαιδευτική πράξη. Εκδόσεις Πεδίο.
Στασινός, Π.Δ. (2016) Η Ειδική Εκπαίδευση 2020 Plus.Για μια συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση στο νέο-ψηφιακό σχολείο με ψηφιακούς πρωταθλητές. Εκδόσεις Παπαζήση.
Τανός, Χ. (2012) Η δυσλεξία και η αντιμετώπιση του δυσλεκτικού μαθητή. Εκδόσεις Γρηγόρη.
